Na te wera ake o te wera i pa ki a matou, ka tere te piki haere o nga taupori e rua nga pungawerewere, te TSSM (Tetranychus urticae) ki etahi mara huawhenua i Maryland.
Ka kai enei riha ma te wero i te paparanga o waho o te kiko o te tipu me te ngote i roto i nga mea o roto, ka puta mai he kopa, he pahekeheke te tae, he hiriwa ranei te mata o te rau (Fig.1). Ka korero tatou mo te thrips i tenei wa i taku korero mo TSSM i tetahi tuhinga o mua. I te nuinga o te wa ka haere tahi te whangai i te marumaru me nga karekau pango o te parai (thrips poop) (Fig. 1a), engari he ma, he maamaa ranei te poop mite.
Ka taea e enei riha e rua te rerekee te tae me te nawe i te rau, te puawai me te mata o nga hua, me te whakakorikori i nga waahanga o te tipu, a, i te take o te thrips, ka taea e nga pathogens tipu. He maha nga momo momo tipu huawhenua ko te mea nui ko te putiputi o te Rawhiti, ko Frankliniella tritici, ko te Tobacco thrips Frankliniella fusca, ko te tipu o te hauauru, ko te F. occidentalis me ko te Onion thrips Thrips tabaci. Ko nga momo whakamutunga e toru ko nga mea ka kaha ki te tuku i te huaketo wilt tomato, TSWV.
Ko te kai thrips ka puta nga momo urupare kiko, tae atu ki te hanga nawe me te tipu pahekeheke (whakaahua 2). Ko nga uwha o te nuinga o nga momo kai tipu ka whakatakoto i a ratou hua ahua whatukuhu ki runga, ki roto ranei i te kiko o te tipu (e kore e kitea nga hua thrips i runga i nga tipu). Ka pao nga hua mai i te hua, ka tupu ki nga wahanga torongū e rua, katahi ka puta ko te 'prepupa me te pupa', i mua i te pakeketanga.
Ka taka nga tomua me nga pupae o te nuinga o nga momo ki te oneone, ki te para rau ranei ki te pupa. He maha nga whakatipuranga (tae atu ki te waru) i te tau. Ka mahana te rangi, ka poto pea te huringa ora ki te 2 wiki.
Ko nga paepae thrips mo nga huawhenua ko: nga puawai o te tomato, te pepa, te merengi ranei ka taea e 5 nga tipu/puawai kaore he raruraru whanaketanga hua. Ka taea e nga puawai kamokamo me te paukena te aro ki te 5-10 thrips/puawai kaore he painga ki te kounga o nga hua. Kotahi, e rua ranei nga tono o te pyrethroid, neonic, spinosad ranei (tirohia 2020/2021 Taunakitanga Whakangao Huawhenua Tauhokohoko Waenganui-Atlantic he aratohu) me tono me te nui o te wai (60-80 gal/a, me tino whakamaarama koe) me whakahaere te nuinga o nga mate thrips.
Mo nga moni nohinohi pungawerewere purepure e rua kua whakaatu a Agri-Mek i nga hua tino pai ahakoa kaore i tika te kapi rehu. He maha atu ano nga patu patu pera i te Acramite ka pai te whakahaere o te TSSM ka kitea i roto i te aratohu tohutohu. Kia kaha ki te tono i nga pesticides ina kore nga pi e kaha ki te mara.
Ko etahi o nga taupori o te thrips me nga moni nohinohi kei roto i te mara i naianei ko te hua pea o nga whakatoranga i pangia e enei riha. Ko te nuinga o enei mate he mea pakeke, he uaua ki te kite, he hua ranei karekau e kitea mena ka takoto ki roto i te kiko o te rau (thrips), he ruarua noa iho ranei kei te taha o raro o te rau kei roto i nga kowhatu (mete).
Ko nga rangahau i whakahaeretia e ahau e whakaatu ana mena ka tukuna e koe o whakawhitinga (ina koa nga tōmato) me te 2 tono o te rehu hinu ahuone (0.5-1% ma te rōrahi) me te tono tuatahi ka tae mai 7-10 ra i mua i te whakawhitinga me te 2nd 1-2 nga ra e haere mai ana (me nga tohutohu tapanga ranei) i mua i to haerenga ki te mara, tata ka taea e koe te whakakore i nga raru e rua, nga raru pungawerewere pungawerewere e rua ranei i timata mai i o whakawhitinga.
I te wa o te wa, neke atu i te 3-4 nga wa ma te mapu mo nga marumaru, e rua ranei nga pungawerewere pungawerewere i roto i te mara mo te 4-5-wiki me te iti o te whakahaere ka puta he raru kino rawa atu. Ko tenei na te mea ka tino whakaitihia e nga rehu nga hoariri maori katoa o nga riha, engari kaua ko te thrips, TSSM ranei i kaha ki te aukati i nga pesticides. Ina tono koe i te patu ngarara, miticide ranei me arotake koe i te pai o te mahi ma te tirotiro ano i te mara i etahi ra i muri i te tono. Mena kei te kaha tonu nga riha me arotake ano i nga mea i tukuna me pehea te tono.
Whakapaa atu ki to kaiwhakaako o te rohe, ki to tohunga hua whenua ranei mo te awhina ki te mahi i te aromatawai.
- Ko Jerry Brust, Tohunga Huawhenua IPM, Te Whare Wananga o Maryland
Whakaahua 2 kei runga. He korikori te rau pepa na te kai thrips.